สื่อมวลชนนับเป็นอีกหนึ่งส่วนสำคัญที่เข้ามามีบทบาทในการสื่อสารเกี่ยวกับภัยพิบัติ
ทั้งในเรื่องของการอพยพและเตรียมตัวก่อนเกิดภัย การรายงานสถานการณ์และข้อมูลขณะเกิดภัย การฟื้นฟูและเยียวยาหลังเกิดภัย รวมไปถึงในภาวะปกติที่ต้องคอยสร้างการตระหนักรู้และความพร้อมให้กับประชาชนอย่างสม่ำเสมอ
แม้เหตุการณ์แผ่นดินไหวทางภาคตะวันออกของญี่ปุ่นในปี 2011 จะมาผ่านแล้วกว่า 12 ปี แต่สื่อมวลชนในญี่ปุ่นยังคงมีการรำลึกและถอดบทเรียนจากภัยพิบัติในครั้งนั้นอยู่สม่ำเสมอ
ข้อมูลจาก NHK Broadcasting Culture Research Institute แสดงให้เห็นว่าสื่อญี่ปุ่นมีการรายงานเนื้อหาเกี่ยวกับเหตุการณ์แผ่นดินไหวทางภาคตะวันออกผ่านทางโทรทัศน์เฉลี่ย 765 ชั่วโมง/ปี
โดยรูปแบบเนื้อหาที่ถูกนำเสนอมากที่สุดสามอันดับแรกในปี 2014-2020 คือ ข่าว รายการโทรทัศน์ และสารคดี
หมายเหตุ เป็นการรวมเวลาออกอากาศจาก 6 สถานีโทรทัศน์ได้แก่ NHK, NIPPON TV, TV ASAHI, TBS, TV TOKYO และ FUJI TV
การรายงานเนื้อหาเกี่ยวกับ
เหตุการณ์แผ่นดินไหวทางภาคตะวันออกผ่านทางโทรทัศน์
สิ่งที่มนุษย์สามารถทำได้ในวันนี้จึงเป็นการนำอดีตมาเป็นบทเรียน เพื่อเรียนรู้และปรับตัวอยู่เสมอ
นอกจากการรายงานอย่างสม่ำเสมอจะช่วยสร้างความตระหนักและการเรียนรู้ให้กับประชาชนแล้ว การนำเสนอภาพความหวังก็เป็นอีกหนึ่งบทบาทสำคัญของสื่อมวลชน ที่จะช่วยสร้างขวัญกำลังใจให้กับประชาชนในการก้าวข้ามความสูญเสียและพร้อมรับมือกับภัยพิบัติในอนาคต
ไม่เพียงแต่สื่อมวลชน แต่สื่อบันเทิงของญี่ปุ่นนับว่าเป็นส่วนหนึ่งในการสนับสนุนการสร้างความตระหนักรู้ถึงภัยพิบัติทางธรรมชาติในสังคม ยกตัวอย่างภาพยนตร์อนิเมชั่นชื่อดัง Suzume (การผนึกประตูของซุซุเมะ) ซึ่งได้รับแรงบันดาลใจแผ่นดินไหวเมื่อปี 2011 ที่ไม่เพียงทำให้คนญี่ปุ่นหวนรำลึกถึงเหตุการณ์ในวันนั้นหลังผ่านมา 11 ปีแล้ว แต่ยังทำให้คนต่างชาติได้รู้จักกับแผ่นดินไหวผ่านความบันเทิง
“ผมกำลังทำหนังที่มีแผ่นดินไหวเป็นแกนหลักของเรื่อง ผมคิดว่าคงไม่มีคนมาดู เพราะพวกเขาอาจคิดว่ามันคงเต็มไปด้วยการวิพากษณ์วิจารณ์สังคมและพูดถึงแผ่นดินไหวที่มีผลต่อสังคม ซึ่งนั่นเป็นเหตุผลที่ผมจำเป็นต้องทำให้มันบันเทิง”
ー มาโกโตะ ชินไค ผู้กำกับ Suzume